VROUWENZIEKTEN

FLUOR  VAGINALIS

Bij fluor vaginalis is sprake van een niet-bloederige, vaginale afscheiding anders dan voor de vrouw gebruikelijk is wat betreft hoeveelheid, kleur, geur en al dan niet gepaard gaand met jeuk of irritatie in of rond de vulva en de vagina. Men spreekt ook wel van witte vloed. Als er sprake is van een ontsteking spreekt men van een (vulvo)vaginitis. De meest voorkomende oorzaken zijn infecties met de gistachtige schimmel Candida albicans (circa 35%), Gardnerella vaginalis-bacteriën en anaërobe bacteriën (circa 20%) of infecties met de parasiet Trichomonas vaginalis (5-10%). Andere, minder vaak voorkomende oorzaken kunnen infecties met Chlamydia trachomatis of gonokokken zijn; deze infecties verlopen bij vrouwen echter vaak symptoomloos, maar kunnen door opstijging complicaties geven. Vaginale candidiasis, bacteriële vaginose en vaginale trichomoniasis daarentegen zijn weliswaar hinderlijk, maar onschuldig.
 

Vaginale  candidiasis

Deze vorm van fluor vaginalis, die door een gistachtige schimmel (Candida albicans) wordt veroorzaakt, komt heel vaak voor en is betrekkelijk onschuldig. Het is een misverstand dat deze infectie alleen door seksueel contact wordt overgedragen (zie ook SOA in de sectie 'Seks & Voortplanting'); eigenlijk gebeurt dat maar sporadisch. In feite zijn zeer veel vrouwen draagster van deze micro-organismen, zonder dat zij daar last van hebben. Onder bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld na gebruik van bepaalde antibiotica die de groei van bacteriën in de vagina remmen, kan ‘overgroei’ van Candida ontstaan, met als gevolg ziekteverschijnselen. Andere omstandigheden zijn zwangerschap, diabetes (suikerziekte) en het gebruik van corticosteroïden. Ook het veelvuldig wassen met zeep of het gebruik van intiemsprays kan aanleiding zijn voor zo’n infectie. Doordat deze andere oorzaken veel vaker voorkomen, is er met recht twijfel gerezen of deze aandoening een SOA moet worden genoemd.
De klachten bij vrouwen bestaan uit een ontsteking met veel afscheiding, die eruitziet als een witte, brokkelige massa. Rond de schede kan roodheid en soms hevige jeuk ontstaan. Bij mannen komt candidiasis veel minder vaak voor. De eikel van de penis kan er rood en schilferig uitzien en kan erg jeuken (balanitis).

Antimycotica
Behandeling is alleen nodig als er hinderlijke klachten zijn. In dat geval worden zogenoemde antimycotica gebruikt, middelen die uitsluitend werkzaam zijn tegen schimmelinfecties (zie ook het onderdeel 'Antibiotica & Ziekteverwekkers' in de sectie 'Infectieziekten'). Bij een eerste infectie bestaat de behandeling uit een éénmalige toediening van een vaginale capsule met 1200 mg miconazol (merkloos, Gyno-Daktarin®) of een vaginale tablet/crème met 500 mg resp. 100 mg/g clotrimazol (merkloos, Canesten gyno®). De vaginale capsule, tablet of crème kan met een applicator door de vrouw zelf worden ingebracht. Bij uitwendige jeuk kan tevens een crème van een van beide middelen worden gebruikt. Een alternatief voor de éénmalige toediening is een driedaagse kuur met een vaginale capsule (ovule) of tablet met 100 mg butoconazol (Gynomyk®), met 400 mg miconazol (merkloos, Gyno-Daktarin®) of met 200 mg clotrimazol (merkloos, Canesten gyno®). Bij onvoldoende resultaat wordt een zesdaagse kuur voorgeschreven, hetzij met vaginale capsules of tabletten, hetzij met een vaginale crème. Bij regelmatig terugkerende infecties met veel klachten kan de arts overwegen de behandeling met capsules die via de mond worden ingenomen, voort te zetten. Daarvoor komen in aanmerking itraconazol (merkloos, Trisporal®) gedurende drie dagen of fluconazol (merkloos, Diflucan®) éénmalig. De kans op bijwerkingen is dan wel wat groter: maag-darmstoornissen (misselijkheid, buikpijn, diarree, flatulentie), hoofdpijn, smaakstoornissen.
 

Bacteriële  vaginose

In veel opzichten - met name het klachtenpatroon - lijkt bacteriële vaginose sterk op vaginale candidiasis. De oorzaak is echter niet een infectie met schimmels maar met bacteriën, waardoor de behandeling in principe anders is. Bij bacteriële vaginose is de normale, uit onder andere lactobacillen bestaande vaginale flora deels vervangen door Gardnerella vaginalis-bacteriën en anaërobe bacteriën. Het is niet waarschijnlijk dat dit door seksuele overdracht wordt veroorzaakt. De meest effectieve medicatie is de systemische (orale) toediening van metronidazol (merkloos, Flagyl®). Dit is het medicijn dat ook bij vaginale trichomoniasis wordt geadviseerd (zie hieronder). Vanwege effectiviteit, gebruikersgemak en prijs gaat de voorkeur dan uit naar een eenmalige, orale stootkuur. De partner hoeft niet te worden meebehandeld. Bij onvoldoende resultaat of recidief wordt gedurende zeven dagen behandeld. Tijdens de zwangerschap (eerste trimester) dient metronidazol lokaal te worden toegediend. Afgezien van wat maag-darmstoornissen (misselijkheid), een hinderlijke metaalsmaak of hoofdpijn, wordt dit middel meestal goed verdragen. Tijdens de behandeling (tot twee dagen na de eenmalige inname) mag geen alcohol worden gebruikt, omdat een zogenoemde alcoholintolerantie kan ontstaan. Een alternatief voor de orale toediening van metronidazol - bijvoorbeeld als metronidazol niet goed wordt verdragen of tijdens de zwangerschap - is clindamycine (merkloos), toegepast via een vaginale crème. Omdat het lokaal wordt gebruikt kent het nauwelijks bijwerkingen. Een ander lokaal alternatief vormt dequalinium (Fluomizin®) dat sinds 2015 verkrijgbaar is in Nederland. Vooralsnog heeft dit middel geen plaats in de behandeling van bacteriële vaginose vanwege onvoldoende bewijs voor effectiviteit.

Vaginale  trichomoniasis

Trichomoniasis is een infectie veroorzaakt door de ééncellige parasiet Trichomonas vaginalis. Bij vrouwen veroorzaakt de infectie vulvovaginitis, een ontsteking in en rond de vagina die soms tot blaasontsteking kan leiden. De infectie kan zich voordoen bij seksueel actieve vrouwen (en mannen) van alle leeftijden. Seks zonder condoom met wisselende partners vormt een risicofactor. Mannen kunnen deze micro-organismen bij zich dragen zonder dat ze er last van hebben. Bij seksueel contact met een vrouw kunnen ze worden overgedragen en dan een infectie met klachten veroorzaken. De vagina raakt ontstoken en er vormt zich een geelgroene, schuimende afscheiding die onaangenaam ruikt. De schaamlippen en de binnenkant van de vagina worden rood en gezwollen en er ontstaat jeuk en irritatie. Hoewel deze infectie hinderlijk en soms pijnlijk is, is ze niet echt ernstig. Voor meer details zie trichomoniasis in het onderdeel 'SOA' in de sectie 'Seks & Voortplanting'.

Metronidazol
De behandeling met medicijnen is eenvoudig en effectief. Metronidazol (merkloos, Flagyl®) is het middel van eerste keuze (zie ook metronidazol in het onderdeel 'Antibiotica & Ziekteverwekkers' in de sectie 'Infectieziekten'). Een dosering van vier tabletten van 500 mg, in één keer in te nemen tijdens of na de maaltijd, is in principe voldoende om de infectie volledig te genezen. Afgezien van wat maag-darmstoornissen (misselijkheid), een hinderlijke metaalsmaak of hoofdpijn, wordt dit middel meestal goed verdragen. Tijdens de behandeling (tot twee dagen na de eenmalige inname) mag geen alcohol worden gebruikt, omdat een zogenoemde alcoholintolerantie kan ontstaan. Dat is het gevolg van het effect van deze medicijnen op de omzetting van alcohol in de lever. Bij de afbraak van alcohol wordt een giftig ‘tussenproduct’ gevormd, dat onder invloed van een van deze middelen niet verder wordt afgebroken. Ophoping van deze stof in het lichaam kan zeer onaangename gevolgen hebben, zoals duizeligheid, kloppende hoofdpijn, misselijkheid en zelfs braken, buikkrampen en sterk transpireren. Men kan er behoorlijk ziek van worden, ook al is het maar zeer tijdelijk.

Het is van groot belang dat ook de seksuele partner(s) worden behandeld, ook al heeft hij of zij volstrekt geen klachten. Blijft behandeling achterwege, dan is de kans groot dat de infectie door herbesmetting binnen de kortste tijd opnieuw de kop opsteekt.  Door het meebehandelen stijgt het genezingspercentage dan van circa 85 naar meer dan 95%. In de eerste drie maanden van de zwangerschap mag metronidazol niet via de mond worden ingenomen. Het mag dan uitsluitend lokaal worden toegediend, dus via een vaginale tablet of ovule. De behandeling duurt dan wel langer, namelijk tien dagen.

Externe links:
    https://www.thuisarts.nl (Thuisarts.nl; Nederlands Huisartsen Genootschap)
    https://www.apotheek.nl (Apotheek.nl; KNMP)
    https://www.nhg.org (Nederlands Huisartsen Genootschap)
    http://www.farmacotherapeutischkompas.nl (Farmacotherapeutisch Kompas)
    http://www.geneesmiddelenbulletin.nl (Geneesmiddelenbulletin)

Terug